Hiệp hội Y khoa Đức cảnh báo đường có thể gây ra chứng mất trí
Vào Ngày Thế Giới Về Não (22 tháng 7 năm 2024), Hiệp hội Thần kinh học Đức (DGN) và Quỹ Não bộ Đức đã chỉ ra rằng việc tiêu thụ quá nhiều đường có thể gây hại cho não. Kết quả hiện tại của nghiên cứu Gánh nặng Bệnh tật Toàn cầu cho thấy đột quỵ và chứng mất trí nằm trong số 10 nguyên nhân gây tử vong hàng đầu. Một lối sống lành mạnh, năng động với đủ thời gian tập thể dục và ngủ đủ giấc, cùng với việc tránh các chất có hại như rượu, nicotine (chất gây nghiện trong thuốc lá) hoặc quá nhiều đường, sẽ bảo vệ não.
Tiến sĩ Frank Erbguth, chủ tịch Quỹ Não bộ Đức, cho biết: "Tất nhiên, liều lượng sẽ tạo ra chất độc vì não là nguồn năng lượng của cơ thể, cần glucose để hoạt động. Tuy nhiên, với lượng đường trong máu tăng liên tục do ăn quá nhiều đường trong bữa ăn và ăn vặt liên tục, chúng ta sẽ làm quá tải hệ thống và thúc đẩy sự phát triển của các bệnh thần kinh, đặc biệt là chứng mất trí và đột quỵ."
Lượng đường tiêu thụ bình quân đầu người là 33,2 kg vào năm 2021/2022, gần gấp đôi lượng khuyến nghị. Hiệp hội dinh dưỡng Đức khuyến cáo rằng không quá 10% năng lượng đến từ đường. Với mục tiêu là 2000 kilocalories, tức là 50 g mỗi ngày hoặc 18 kg mỗi năm. Tổng số này không chỉ bao gồm đường bổ sung mà còn bao gồm cả đường tự nhiên, chẳng hạn như trong trái cây, mật ong hoặc nước ép.
Cơ chế là gì?
Lượng đường trong máu cao làm tổn thương các mạch máu não và thúc đẩy các chất lắng đọng trên thành mạch, do đó làm giảm lưu lượng máu và chất dinh dưỡng cung cấp cho các tế bào não. Quá trình này có thể gây ra nhiều hạn chế khác nhau, cũng như chứng mất trí do mạch máu.
Tại Đức, khoảng 250.000 người được chẩn đoán mắc chứng mất trí hàng năm và 15%-25% mắc chứng mất trí do mạch máu. Tỷ lệ đó tương ứng với khoảng 40.000 đến 60.000 ca mới mỗi năm.
Ngoài ra, glycosaminoglycan, là các phân tử đường phức tạp, có thể làm suy yếu trực tiếp nhận thức. Chúng ảnh hưởng đến chức năng của các khớp thần kinh giữa các tế bào thần kinh và do đó ảnh hưởng đến tính dẻo của tế bào thần kinh. Dữ liệu thực nghiệm được trình bày tại Đại hội Hiệp hội Hóa học Hoa Kỳ năm 2023 đã chỉ ra hiện tượng này.
Hai mươi năm trước, một nghiên cứu đã cung cấp bằng chứng cho thấy chế độ ăn nhiều chất béo và đường làm gián đoạn tính dẻo của tế bào thần kinh và có thể làm suy yếu chức năng của hồi hải mã (là một cấu trúc quan trọng của não bộ, có tác dụng cải thiện khả năng ghi nhớ) về lâu dài. Một phân tích tổng hợp gần đây xác nhận những phát hiện này: Mặc dù hiệu suất tinh thần được cải thiện sau 2-12 giờ sau khi tiêu thụ đường, nhưng việc tiêu thụ đường liên tục có thể gây tổn hại vĩnh viễn đến chức năng nhận thức.
Bệnh tiểu đường có thể gián tiếp gây tổn thương não. Từ những năm 1990, người ta đã biết rằng những bệnh nhân mắc bệnh tiểu đường loại 2 có nguy cơ mắc chứng mất trí nhớ cao hơn đáng kể. Người ta nghi ngờ rằng quá trình chuyển hóa glucose cũng bị gián đoạn ở các tế bào thần kinh, do đó góp phần gây ra bệnh Alzheimer. Insulin cũng đóng vai trò trong việc hình thành các mảng bám của bệnh Alzheimer.
Viện nghiên cứu chuyển hóa Max Planck đã chứng minh vào năm ngoái rằng việc tiêu thụ thường xuyên các loại thực phẩm có nhiều đường và chất béo có thể làm thay đổi não bộ. Điều này dẫn đến việc thèm ăn các loại thực phẩm có nhiều đường và chất béo, từ đó thúc đẩy sự phát triển của bệnh béo phì và bệnh tiểu đường loại 2.
Giảm lượng đường tiêu thụ
DGN và Quỹ Não Bộ Đức khuyên nên hạn chế lượng đường tiêu thụ. Quá trình này thường rất khó khăn vì ngay cả một lượng đường nhỏ cũng có thể kích thích ruột gửi tín hiệu đến não thông qua dây thần kinh phế vị, do đó gây ra cảm giác thèm đường mạnh mẽ. Erbguth cho biết: "Đây có thể là lý do tại sao một số người nhanh chóng ăn hết một thanh sô cô la sau khi chỉ ăn một miếng. Ngoài ra, dopamine, một ‘hormone tạo cảm giác dễ chịu’, được giải phóng trong não khi tiêu thụ đường, do đó dẫn đến mong muốn ăn nhiều hơn.”
Tiến sĩ Peter Berlit, tổng thư ký và người phát ngôn của DGN cho biết: "Sẽ là khôn ngoan nếu thoát khỏi chu kỳ này bằng cách tránh xa đường. Nỗ lực này là xứng đáng, vì 40% trong số tất cả các trường hợp mất trí nhớ và 90% tất cả các trường hợp đột quỵ có thể phòng ngừa được, trong đó nhiều trường hợp liên quan đến đường công nghiệp."
DGN và Quỹ Não Bộ Đức ủng hộ lời kêu gọi đánh thuế đối với các loại đồ uống có nhiều đường. Họ cũng chỉ ra rằng các loại thực phẩm như sữa chua hoặc sốt cà chua có chứa đường và rượu cũng có thể làm tăng đáng kể lượng đường trong máu.